Nicolas Tesla Kimdir? (DETAYLI)
10 Temmuz 1856’da Smiljan’da doğan, 7 Ocak 1943’de New York New Yorker Otelinde yaşamını yitiren Sırp kökenli Amerikalı mucit, fizikçi ve elektrofizik uzmanıdır. 86 yıllık yaşamında 700 adet buluşunu yaptığı patenti bulunan Tesla, geleceğin teknolojilerine hizmet etmiş büyük bir dahi idi.
Avusturya İmparatorluğu içinde gittiği farklı okul ve üniversitelerde aldığı ders ve çalıştığı işler, teknik olarak bilgilerinin temelini oluşturdu. Kişisel takıntıları olan, asosyal, abisinin 12 yaşında at kazasında hayatını kaybetmesi konusunda suçlanmasından kaynaklı takıntıları oluşan ve şizofreniye yakın belirtiler gösteren biriydi.
Elektrikle ilgili bilgilerinin ve çalışmalarının temelini, Graz da aldığı eğitimler, bir süre çalıştığı oto mühendislik fabrikası ve tamamlamadan bıraktığı Prag şehrinde bulunan Charles Ferdinand Üniversitesi‘ndeki eğitimi oluşturdu.
Yaşamının yarım kalan eğitim döneminin ardından, Paris’te bir telefon şirketinde çalışmaya başladı. Doğru akım motorları ve dinamolar konusunda tecrübeleri ve döner makineleri korumak için icat ettiği regüle edici kontrol cihazları bu dönemde gerçekleşti. Doğru akım motorlarının dezavantajlarını fark etmesi ve motorları alternatif akımla çalıştırma fikri de bu çalışması sırasında ortaya çıktı.
Akım Savaşları’na Doğru
19. yy’ın sonlarına doğru New York’ta elektriğe çok büyük bir talep vardı. Edison’unPearl Caddesi’nde bulunan doğru akım jeneratörü ise bir anda tekel haline gelmişti. New York Şehri’nin zenginleri evlerine elektrik bağlatmak için sıraya girmişti. İş adamı Andrew Carnegie ile banker J.P.Morgan, Edison’un hem destekçisi hem de elektriği evinde kullanan kişilerdi.
Tesla çalışmalarını anlatabileceği böyle bir ortamı hemen bulamamıştı. New York’taki laboratuarında geliştirdiği akkor lambasına pazar aramakla meşgul olan Edison ile ilk karşılaşmasında Tesla, büyük bir heyecanla çalışmalarından Edison’a söz etti.
Edison böyle teorik alışmalarla vakit harcaması yerine onunla birlikte çalışmasını önerdi. Edison o yıllarda kurduğu şirket ile (General Electric) şehirlere doğrusal akım kullanarak elektrik üreten santraller inşa ediyordu. Fakat bu santrallerin ürettiği akım kısa mesafelere iletilebildiği için ve tam verimli çalışmadığından dolayı o yıllarda Amerika’da sık sık elektrik kesintileri yaşanmaktaydı. Tesla, Edison’un yanında çalışmaya başladıktan kısa bir süre sonra santrallerdeki sorunları çözmeyi başardı. Ancak Edison’un kendisine söz verdiği ücreti talep ettiğinde Edison şaşırmış bir şekilde, tam bir Amerikalı gibi düşünmeye başladığında Amerikan şakalarından da anlayabileceğini söyledi ve bir ücret ödemedi. Tesla derhal istifa etti.
Savaş Başlıyor!
Tesla’nın sisteminin daha üstün niteliklere sahip olduğunu Edison da biliyordu. Bu yüzden alternatif akımı karalamak için propagandalara başvurdu. İşte ilk elektrikli sandalye fikri, bu rekabet sırasında doğdu. Edison, Tesla’nın sisteminin ne kadar tehlikeli olduğunu herkese göstermek için, elektrikli sandalyeyi kullanmaktan çekinmedi. Elektrikli sandalye, ilk olarak 6 Ağustos 1890′da bir mahkumu idam etmek amacıyla kullanıldı. Bu mahkum, William Kemmler’dı.
Bir muhabir; elektrikli sandalye ile idamı, “dehşet verici bir manzara, asmaktan çok daha kötü” şeklinde tarif ediyordu. Çünkü elektrikli sandalyenin asıl amacı şov yaparak insanları korkutmaktı: “Akımların Savaşı” kazanılmalıydı.
Bunun dışında Edison mahkum dışında koca bir fili dahi idam ettirmiştir.
Akımlar Savaşının Galibi:
O zaman ki Amerikan hükümeti, Niagara Şelalesi’nin gücünden yararlanmak için bir santral kurmaya karar verince; Edison’un bütün karalama çalışmalarına karşılık, alternatif akımın avantajı daha fazla olduğundan Tesla’nın sistemini Edison’un sistemine tercih etti. Santraldeki jeneratörlerin üzerinde, Tesla’nın adı yer alıyordu. Edison’u teskin edebilmek için, şelaledeki santralden gelen elektriğin iletim hatları, General Electric’e bırakıldı.
Peki her yerde Tesla’nın alternatif akımının daha çok kullanılmasına karşılık, neden Edison Tesla’dan daha popüler oldu? Sanırım bunun cevabını yukarıda anlatılan amansız rekabet hikayesi açıklamaya yetecektir.
Son olarak Tesla’nın Edison hakkında söylediği sözlerle yazımızı bitirelim:
“Edison, bir samanlıkta kayıp bir iğneyi bulmak durumunda olsa bir balarısı çalışkanlığı ile tüm samanların altına tek tek bakarak söz konusu iğneyi bulmaya çalışır. Ben bilimsel çalışmalarında buna sık sık tanık olurdum. Oysa biraz teorik çalışma, biraz da hesaplama yapmak suretiyle harcadığı vakit ve emeğin yüzde doksanından tasarruf edebilirdi.”
KAYNAKÇA:
